هنرمندان آن زمان که قلمو را کنار گذاشتند و عرصه های جدید خلق هنری را تجربه کردند، استفاده های گوناگونی از بدن خود را آزمودند. آنچه که بعد ها به هنر بدنی معروف شد. در کنار هنرمندان خارجی در سالهای اخیر هنرمندان ایرانی نیز با تاخیر به این کنشگری روی آوردند. استفاده از بدن و مایعات بدن در کشورهای دیگر تنوع بیشتری دارد. در کشور ما به دلیل محدودیتهای موجود آنچه بیشتر مورد استفاده قرار گرفته خون هنرمند است. گویا ریختن خون کم بهاترین و بی خطرترین نوع کنش بدنی از طرف هنرمند برای دستگاه فرهنگی، اجتماعی حاکم برا کشور ماست.
از جمله هنرمندانی که با خون خود دست به خلق اثر هنری زدند امیر معبد می باشد که تابلویی با خون کشیده است، او بها و ارزشی برای این خون مشخص می کند که ذهن مخاطب را به چالش می کشد. این اثر در جشنواره هنرهای تجسمی فجر به تنهایی در غرفه گالری محسن نیز به نمایش درآمد.
استفاده از بدن و به ویژه مایه حیات جاری در رگهای انسان برای بالاتر بردن صدای اعتراض است. اعتراضی همراه با درد و زخم زدن بر خود.
هنر اجرا از ابتدا رویکردی اعتراضی داشت، بادی آرت یا هنر تنانه که بدن هنرمند را درگیر می کند بر ماهیت آعتراضی آن افزوده و در اخر با خون به اوج خود می رسد، اعتراضی از بن جان. وجه اعتراضی هنر اجرا در کشور ما پر رنگتر است و حتی راه به گالری ها و جشنوارها پیدا کرد.
هومن داوودی در اثر فراموش شدگان که در جشنواره سی هنرمند سی پرفورمنس سال ۲۰۱۲ اجرا شد با نمایشی همراه با درد و خون به وضعیت کودکان کار اعتراض کرد.
افسانه جوادپور هنرمند دیگری که در نمایشگاه خود ( گالری نک)، در اعتراض به جنگ و فجایع آن از عکسهای جنگ و خون خود بهره برد تا عمق رنج ناشی از وقایع دردناک تاریخ را غوطه ور در خون به نمایش بگذارد.
به راستی این نوع کنش و اعتراض تا چه میزان در بیدار کردن اذهان عمومی تاثیر داشته است؟
از معدود هنرمندان ایرانی که در #پرفورمنس ها و چیدمانهایش به جز خون مواد دیگری از بدن خود استفاده کرده #باربد_گلشیری است. طی حدود ۲۰ سال فعالیت متنوع هنری از نقاشی تا پرفورمنس، چیدمان و این اواخر سنگ قبر، مجموعه گسترده ای را ایجاد کرده، ما در این پست تنها به بررسی سه اثر که از بدن و مایعات بدن استفاده شده می پردازیم.
عکس اول: چیدمان «غیر» اولین اثر مربوط به سال ۲۰۰۷ در گالری طراحان آزاد است. تشکی با خمی رو به بالا در یک سوی آن که بر روی صفحه ای سفید با راه های سیاه افقی و عمودی قرار گرفته است. کلمه «غیر» وارونه و با ترکیبی از نفت خام، زعفران و مایع مَنی، بر روی تشک نوشته شده است. اثر گلشیری به تهدیدی بدل می شود که در برابر آن سوژگی دیگری، به پرسش کشیده می شوند. مَنی که بر اصالت و دودمان شناسی دلالت دارد، غیر را به تهدید جدی علیه ایده هایِ سوژگی بدل می کند. زعفران و نفت خام، دو تولیدی که به اقتصاد ملی ایران گره خورده اند، ارتباط اثر گلشیری را به منطق جغرافیایی مرکزیت و در حاشیه بودن نشان میدهد.
عکس دوم: گوشت، پوست، خون، رنگدانهی تیتانیوم (دیاکسید تیتانیوم) (هماندازهی چهارگوش سیاه کازیمیر ملهویچ، ۱۹۱۵)
در روز دوم اجرای کورا: فراز و فرود اپلستیسیزم (چهارمین دوسالانهی مسکو) جراحْ پوست هنرمند، جملهی بریل روی آن و گوشت زیرش را از تن او جدا میکند. هنرمند آن را در قابی پر از نمک میخواباند و میخ میکند تا گوشت نمکسود شود. تابلو هماندازهی چهارگوش سیاه ملهویچ (۱۹۱۵) است و روز سوم در جای اصلیاش، در کنج سرخ/زیبا، نصب میشود. طی هفت روز از تابلو آب و خون میچکد تا نمک و گوشت خشک میشوند. دو ماه بعد هنرمند جای نمک را با رنگدانهی تیتانیوم عوض میکند. گوشت نمکسود شده همچنان به قاب دوخته شده است و دورش قطرات خون و تکههای گوشت نمکسود شده را میشود دید.
اثر گلشیری دیالکتیکی پر اهمیت را میان بینایی و کوری، مریٔی بودن و نامریٔی بودن بر قرار می کند. عنوان اثر به فارسی، کورا، جمع کلمه «کور» است.
اثر آخر: گلهای تسکین. از ۱۳۹۵ تا ابد- خاکستر، ناخن انسانهای مرده و زنده، شاخهی گل سرخ، سفال. جزیٔی از مجموعه شخصی هنرمند.
منابع عکس و متن: هنرمند و مقاله؛ باربد گلشیری: علیه کلان روایت های هنر، فوآد ترشیزی. حرفه هنرمند ۶۱