طاعون سیاه یکی از بیماریهای کشنده و تاثیر گذار در تاریخ بشریت است. از این رو در تاریخ هنر و ادبیات آثار بسیاری درباره آن ایجاد شده است.
ترس و وحشت از ابتلا به طاعون، ناآگاهی از چگونگی درمان یا جلوگیری آن و مرگ دردناک افراد طاعون‌زده هنرمندان را از عهد باستان تا اوایل اواسط رنسانس به ابراز احساسات و توصیف طاعون برانگیخته‌است. از این رو تابلوهای نقاشی، مجسمه‌ها و آثار زیادی امروزه می‌توانند اطلاعات ارزنده‌ای از وضعیت مردم قرون گذشته را در برابر طاعون (و دیگر بیماریهای مسری چون وبا، …) را در اختیار ما بگذارند. از آثار نوشتاری نیز می‌توان به خاطرات سال سیاه طاعون از دانیل دوفو (۱۷۲۰)، طاعون از آلبر کامو، زمان راز‍‍ها از مارسل پانیول، و آثار دیگر بسیاری اشاره کرد. طاعون همچنین یکی از مضامین اصلی کتاب دن براون به نام دوزخ است.
نقاشان بسیاری همچون پوسن، ون دیک، آنتوئن در این زمینه آثاری به جا گذاشته اند. برخی از نقاشان چون هانس هلبین و تیتان از این بیماری مردند. دیگران سعی کردند با آن مبارزه کنند ، مانند تینتورورتو – که بزرگترین آثار خود را در Scuola Grande di San Rocco در ونیز نقاشی کرد ، ساختمانی که به یک قدیس محافظ طاعون اختصاص داده شده است. همچنین دیوارنگاره های ایتالیایی که امروزه اطلاعات بسیاری از وضعیت مردم آن زمان در اختیار ما قرار می دهند.
آثار نقاشی و ادبیات در نبود تکنولوژِ های امروزی در دادن اطلاعات و شناخت از آنچه بر انسان در قرنها رفته کمک شایانی کرده اند. امروز هرآنچه ما می دانیم مدیون این هنرمندانیم.
سل برای تأثیر بر جمعیت جهان و هنرمندان در زمینه های مختلف، تاریخ را تحت تأثیر قرار داده است. این بیماری قرنها همراه با خصوصیات شاعرانه و هنری در مبتلایان خود بود و به عنوان “بیماری عاشقانه” شناخته می شد. بسیاری از چهره های هنری از جمله شاعر جان کیتس، آهنگساز فردریک شوپن و هنرمند ادوارد مونک یا به این بیماری مبتلا شده اند یا به دیگران که مبتلا شدند نزدیک بودند.
سل در زمینه های مختلف نقش برجسته و مکرر ایفا کرده است. در موسیقی ، مانند ترانه وان موریسون “T.B. Sheets”؛ در اپرا ، مانند La Bohme پوچینی و La Traviata وردی. در فیلم ، مانند “زنگ های سنت ماری” با بازی اینگرید برگمن به عنوان راهبه با سل در فیلم مولن روژ با بازی نیکول کیدمن که بر اثر سل می میرد. این بیماری همچنین در زمینه هایی مانند انیمه و مانگا ظاهر می شود.
اما در ادبیات و نقاشی نیز موارد بسیاری از این بیماری وجود دارد. بخش عمده ای از ادبیات قرن ۱۹ روسیه را می توان متاثر از این بیماری دانست، قئودور داستا یوفسکی از این بیماری به عنوان یک تم عمده در داستانهایش به کررات استفاده کرد، کاترینا ایوانوونا در جنایت و مکافات. کیریلوف در جنزدگان ، و ایپولیت و ماری در ابله.
وقتی آسایشگاه های ویژه مبتلایان به سل راه اندازی شد، چندین رمان توسط نویسندگان مختلف در آسایشگاه های سوئیسی برای مبتلایان به سل تنظیم شده است ، از جمله کشتی های توماس مان، علاوه بر این ، داستان کوتاه “آسایشگاه” دابلیو سامرست مگام در سال ۱۹۳۸ در شمال اسکاتلند تنظیم شد (بر اساس تجربه خودش در آسایشگاه اسکاتلند در سال ۱۹۱۹)
ویکتور هوگو نیز از سل بارها در رمانهایش استفاده کرده است. به عنوان مثال ، این بیماری به احتمال زیاد علت ناهنجاری نخاعی گوشت پشت نوتردام در رمان ویکتور هوگو است، و شخصیت دیگر، فانتین در بینوایان بر اثر این بیماری می میرد.
هنرمندان نقاش نیز آثار بسیاری دارند. به نظر می رسد همسر رامبراند ، ساسکیا در اثر این بیماری در سن ۲۹ سالگی درگذشت. ادوارد مونک در نقاشی “مادر مرده” و “بچه بیمار” مادر و خواهرش سوفی را که هر دو در اثر این بیماری درگذشت نشان داده. کلود مونه نیز همسر اولش کامیل را در بستر مرگ نشان داد.
از هنرمندان آمریکایی، یوجین ون میگم، همسرش آگوستین را که مبتلا به این بیماری در بستر و آلیس نیل در بخش سل را در نیویورک به تصویر کشیدند.
مجموعه دائمی موزه هنرهای تصویری آمریکا شامل مجسمه ای از جنس چوب سیب، به اندازه طبیعی، مبتلایان به سل با سینه غرق شده است. این تنها کار شناخته شده توسط یک بیمار ناشناس در یک پناهگاه انگلیسی است که در دهه ۵۰ از این بیماری درگذشت.