خون، منی و اشک: علت دلمشغولی هنرمندان به مایعات بدنشان چیست؟

    مجموعۀ مناظر رُزلین فیشر که با اشک ساخته شده ­اند جدیدترین اثر از صف بلند آثاریست – از «شاش مسیحِ» آندره سرانو تا طراحی ­های آنتونی گُرملی در خون و منی –  که هنرمندان با استفاده از تراوشات بدن خود پدید آورده اند.

 

آثار هنری ساخته شده با مایعات بدن ماهیتِ امرِ بدیعی را آشکار می ­سازند که به شدت عجیب و در عین حال شگفت انگیز است. برای مثال، رزلین فیشر  به ­تازگی مجموعه ­ای از تصاویر منظره ای را با استفاده از آنچه که ادعا می کند ۱۰۰ گونۀ مختلفِ اشک است – که تفاوت بین اشکِ از سر اندوه، اشکی که نتیجۀ خرد کردن پیاز و نمونه ­های دیگر بسیاری از اشک­ ریختن را نشان می ­دهند – بوجود آورده است. گمان می کنم اگر به آسانی اشکتان سرازیر می شود، شما هم می ­توانید از آن مقداری اثر هنری بسازید.

این اثر هنریِ اشک آلود به تراوشِ ادرار – «شاش مسیحِ» مشهور آندره سرانو (۱۹۸۷) – و پاشیدنِ مایع منی­ – نظیر پرفورمنسِ «بستر بذر» (۱۹۷۲)از ویتو اکونچی که در آن به مدت هشت ساعت استمناء می کند – در آرشیو فراوان آثار هنری پدید آمده از مایعات بدن می پیوندد. هنرمند دیگری که از مایع منی استفاده کرد آنتونی گرملی است، در حالیکه متیو بارنی در سه­ گانۀ چرخۀ کریمستر[۱] هرگونه چیز عجیب و غریبی را از بدنش بیرون می تراود که به احتمال زیاد بیشترشان مواد مصنوعی هستند – گرچه نمی ­توانیم از آن مطمئن باشیم.

این در حالی است که قدرت مایعات بدن کشف جدیدی به حساب نمی آید. در هنر باستانی مایاها، شاهد تصاویری از آیینِ رگ زنی هستیم که بخش مهمی از مذهبِ مایاها بود. هنر آزتک­ ها متشکل از ظروفِ عظیمی برای خون افرادی است که در مراسم قربانی ­کردن دسته­ جمعی جاری می شود. نقاشانِ نخستین رنگ­ دانه ها را با آب دهان خود مخلوط می ­کردند.

با این حال هیچ هنری به اندازۀ هنر اروپائیانِ مسیحی دلبستگیِ این چنین آشکاری به مایعات بدن نداشته است. امروزه وقتی­ هنرمندان از مایعات بدن برای نشان دادن حالات درونی استفاده می­ کنند –  رزلین فیشر مصرانه دربارۀ آنچه انجام می دهد می گوید: اشک­ها کنش بدویِ انسان برای برقراری ارتباط هستند – در واقع دارند بر روی خون، عرق، چرک و اشک طراحی می ­کنند که برای قرن ­هاست بخشی از هنر مسیحی بوده است.

یکی از اشیاء هنری فوق­العادۀ به­ جای ­مانده از قرون وسطی «پردۀ ورونیکای مقدس» بود؛ پارچه ­ای که گفته می شد با صورت خون­ آلود و اشکبار مسیح در هنگام مرگش منقوش شده است. این پرده بطور گسترده توسط هنرمندانی به تصویر درآمده که آن را بعنوان مدرکی واقعی، دالِ بر آنکه مسیح چه شکل و شمایلی داشته، مورد استفاده قرار داده اند.

این پرده از میان رفته است با این حال جعلِ بزرگ قرون وسطی، «کفنِ تورین»[۲]، همچنان باقی است. برخی نقاطِ روی آن ممکن است لکۀ خون باشد. از هنگامی که تعیین سن آثار با کربن قدمت این کفن را متعلق به دورانِ قرون وسطی، مدت ها پس از مرگ مسیح، نشان داد جاعلانِ زبردستی که این اثر هنری عجیب و نامأنوس را خلق کردند، از قرار معلوم، از خون واقعی برای واقعی تر جلوه دادنِ این اثر استفاده کرده ­اند.

با انجام چنین عملی آنها تنها یک قدم فراتر از تمامی نقاشان و مجسمه ­سازانی نهادند که اشک های مریم و مسیح را در حال خونریزی بر صلیب بِتصویر کشیده­ اند.

بنابراین فیشر و هنرمندانِ دیگری که از مایعات بدن استفاده می­ کنند در حقیقت بخشی از تلاشی های صورت گرفته برای تن بخشی و واقعی­ سازیِ هنر هستند – چیزی که در ژرفنایِ تاریخ هنر مسیحیت و دنیای پسامسیحیت درج شده است.

با وجود تمام این آثارِ واقع­گرایانۀ پرشور، تاثیرگذارترینِ اشک­ ها در هنر مدرن نه تنها هرگز «واقعی» نیستند بلکه حتی اینگونه نیز به چشم نمی آیند. «زنِ گریانِ» پیکاسو (موزۀ هنر مدرنِ تیت) که رودخانه ­ای تمثیلی از درد و رستگاری را می گرید، ثابت می ­کند که نیازی نیست تا واقعا اشک و خون بریزید یا استمناء کنید تا بتوانید هنرمند بزرگی باشید.

 

 

[۱] مجموعه ای از سه فیلم بلند به انضمامِ مجسمه ها، عکس ها، طراحی ها، و کتاب هنرمند که مابین سال های ۱۹۹۴ تا ۲۰۰۲ انتشار یافت

[۲] Turin Shroud

یک تکه از پارچه کتانی است که چهره مردی با بدنی مملو از زخم که نشان می‌دهد احتمالاً به صلیب کشیده‌شده بر روی آن نقش بسته‌است. این کفن هم‌اکنون در کلیسای سنت‌جان تعمیددهنده در شهر تورین ایتالیا نگه‌داری می‌شود. بسیاری معتقدند که این پارچه کفن عیسی مسیح بوده‌است.