ادگار دگا DEGAs، (ایلر ژرمن) (نقاش، رسام، چاپگر، و پیکره ساز فرانسوی، ۱۸۳۴-۱۹۱۷). به سبب نوآوریهایش در طراحی، و نگرش نو بر زندگی معاصر، در زمره هنرمندان پیشرو سده نوزدهم به شمار می آید.
نخست به تحصیل در رشته حقوق پرداخت؛ ولی سپس به مدرسه هنرهای زیبا (پاریس) وارد شد (۱۸۵۵). در همین سال به دیدار انگر رفت (پس از این ملاقات، هیچ گاه سخنان استاد را درباره اهمیت خط از یاد نبرد). چند سالی را در ایتالیا به مطالعه آثار استادان رنسانس گذرانید. پس از بازگشت به پاریس (۱۸۶۱)، مطالعه آثار کلاسیک را در موزه لوور ادامه داد. آثار او در این دوره نشان دهنده وفاداری به اصول سنتی است (مثلا: جوانان اسپارتی در حال ورزش – حدود ۱۸۶۰). ولی به زودی نقاشی تاریخی، و میثاقهای کلاسیکی ملازم آن را کنار گذاشت و به نقاشی از صحنه ها و چهره های معاصر روی آورد. محتملا، دوستی او با مانه در گزینش راه تازه اش بی تأثیر نبود. همچنین از طریق مانه به محفل جوانانی که گرد او جمع آمده بودند، پیوست. دگا در اعتراض به عقیم بودن هنر آکادمیک، با جنبش امپرسیونیسم همسو شد؛ و حتی آثارش را در هفت نمایشگاه امپرسیونیست ها ارائه کرد. اگرچه او هیچگاه تأکیدهای بصری امپرسیونیسم و نقاشی هوای باز را نپذیرفت در کوشش برای ضبط لحظات تصادفی با امپرسیونیست ها قرابت داشت.
پس از جنگ پروس – فرانسه، برای دیدار خویشاوندانش به آمریکا رفت (۱۸۷۲). در این زمان، به مدد انتخاب زوایای دید غیر معمول دست به تجربیات تازه ای در ثبت صحنه های زندگی زد. از اواخر سالهای ۱۸۷۰، در نقاشی خود بیشتر از مداد رنگی، پاستل، و یا اختلاط پاستل و گو آش استفاده کرد. همچنین، در جهت انتزاعی نمودن واقعیت، و دو بعدی کردن فضا پیش رفت. دگا مردی تندخو و انزواجو بود. تشدید افسردگی در دوران پیری او را از ادامه کار بازداشت. در اواخر عمر، به سبب از دست دادن توان بینایی، یکسره از اجتماع کناره گرفت.
ادگار دگا از اوان جوانی، نگاهی تیز و دستانی توانا داشت. حتی در مشقهای آکادمیک اولیه اش از سطح ظاهر به عمق رسوخ میکرد، و اساس درست کالبد «مدل» را می کاوید. بر این مبنا، در مراحل تکامل یافته کارش به چنان مهارتی در طراحی دست یافت که بغرنج ترین ساختمان و حرکت پیکرها را با ساده ترین خطها می نمود. بی شک در آغاز، سنت طراحی انگر سرمشق و راهنمایش بود؛ ولی او – برخلاف استاد – امکانات توصیفی خط را در بازنمایی حرکت به کار گرفت. بی سبب نبود که او رقصندگان، استحمام کنندگان، اسبها و غیره را موضوع اصلی کارش قرار داد.
دگا محیط زندگی انسان صنعتی سده نوزدهم – منظره شهری، خیابان، خانه، مکانهای نمایش و تفریح، و محل کار همه طبقات اجتماعی – را بازیافت و به تصویر کشید. آنچه را که از کنشها و حرکات مردم شهری میدید، بعدا در کارگاه خود به صورت ترکیب بندیهای دقیق و سنجیده در می آورد. به این منظور از عکاسی، دانش انباشته شده در موزه های دستاوردهای صنعتگران، و کشفیات بصری امپرسیونیست ها مدد می گرفت. او می کوشید باهر وسیله ممکن به کمال دلخواه دست یابد؛ زیرا معتقد بود که تسلط بر وسایل و امکانات فنی در این راه اهمیت قاطع دارد. از این رو، او چاپ دستی را آزمود؛ نقاشی با پاستل را تکمیل کرد؛ و با گل و موم به پیکره سازی پرداخت تا حرکتهای رقصنده ها و اسبهای مسابقه را بهتر بفهمد. مجسمه های او – که پس از مرگش با مفرغ قالبگیری شدند – از بهترین نمونه های مطالعه و تجسم حرکات تبدیل شونده به حرکتهای دیگر، محسوب می شوند.
ادگار دگا هیچگاه در فضای خارج از کارگاه نقاشی نمی کرد؛ او نقاشیهایش را پس از مشاهده دقیق، مشقهای متعدد، ارتباط نزدیک با موضوع، و با تکیه بر حافظه بصری عجیب خود به وجود می آورد. آنچه او بر هنر نقاشی افزود، تجسم حقیقت پایدار در واقعیت گریزنده بود. بی شک، از ترکیب بندی سنتی و رنگهای سرد پرده خانواده بله لی (۱۸۵۹)؛ تا غنای رنگ و حرکت در پردۂ زنان رختشوی (۱۸۷۹)، و سلسله پرده های ارقصندگان، و در بیشمار طراحی و نقاشی که زنان را در حال آرایش، استحمام و یا جامه پوشیدن نشان می دهند و به خصوص، در تکچاپهای نیمه انتزاعی او سیری از تکامل هنری را می توان بازشناخت. از جمله دیگر آثارش: دفتر معاملات پنبه (۱۸۷۳)؛ اتوکشها (حدود ۱۸۸۴)؛ طشت استحمام (۱۸۸۶)؛ زنی که بدنش را خشک میکند (حدود ۱۹۰۳). تصویر رنگی ۳۸ را ببینید.
منبع: دایرت المعارف هنر رویین پاکباز