چگونه نمادگرایی گرافیکی جدید نمادهای رفتاری، پلاکارد ها و پوستر ها، با روشی که ما ارتباط برقرار کرده یا اعتراض می کنیم، تغییر می کند.
هنگامی که پوستر «امید» اوباما که توسط شپرد فیری طراحی شده بود، علنی شد، فاز و مرحله ی جدیدی را در زمینه زبان بصری سیاست راه انداخت. پس چگونه گرافیک به نحوی که ما فکر و ارتباط برقرار می کنیم، تاثیر گذار است؟ و نقش نمادگرایی گرافیکی در رویدادهای سیاسی چیست؟ نمایشگاه جدیدی در موزه طراحی لندن ــ با موضوع: امید به نه: گرافیک ها و سیاست ها ۲۰۰۸-۲۰۱۸، به بررسی این سوالات پرداخته، و برخی از نمونه های برجسته جهان گرافیک در زمینه اعتراض از دهه گذشته را ارائه می دهد.
نگاره ی “اسووش” در جریان انتخابات اخیر عمومی انگلیس فراگیر شد، و توسط طرفداران جرمی کربین، رهبر حزب کارگران انگلیس، در رسانه های اجتماعی پخش شد. پس چه چیزی باعث می شود که گرافیک سیاسی تاثیر گذار باشد؟ مارگارت کوباژ، مدیر موزه طراحی، در مصاحبه با شبکه بی بی سی فرهنگ گفت: ” فکر می کنم اهمیت قضیه، در واقع همان نشان دادن احساساتی است که مردم را برای انجام فعالیت های سیاسی تحریک می کند. آثار هنری که معتبر هستند و با پیام های معترضین خود ارتباط برقرار می کنند، تاثیرگذارند. گرافیک های دیده شده در اعتراضات، واکنشی و فوری، و نشان دهنده علاقه و تعهد است”.
در زمینه گرافیک سیاسی، نوعی دموکراتیزه کردن جدید وجود دارد، این نظر لوسین رابرتز از شرکت طراحی گرافیکی است که در برگزاری نمایشگاه همکاری می کند. او در گفتگو با بی بی سی فرهنگ بیان کرده است: ” بسیاری از طراحی های مهم که مربوط به سیاست هستند توسط علاقه مندان نامعلوم، یا طراحانی تولید می شود که مجبور هستند برای امنیت خودشان از اسم مستعار استفاده نمایند، و به همین اندازه هم، بخاطر زمینه ای که در آن نتیجه نهایی تولید می شود، قابل توجه هستند.”
رابرتز می گوید پویایی بین هنرمند و مخاطب، عمدتا به لطف اینترنت و رسانه های اجتماعی تغییر کرده است. ” امروزه فضاها و سیستم های جدیدی برای ارتباط گرافیکی، یکپارچه سازی تصاویر و متن در مکالمات دو طرفه وجود دارد، که کاربران را بخشی از فرآیند می کند، و نه صرفا دریافت کنندگان اطلاعات. پست های فیس بوک، بازخوزدهای توییتر، فورچان، اسنپ چت و اینستاگرام ممکن است محیط های مجازی باشند، اما فراگیر بودن و نفوذ آنها، تاثیر عمیقی بر دنیای فیزیکی داشته است. ”
نه اینکه قالب سنتی پرچم، پوستر، پلاکارد یا شعار سیاسی، نامربوط و بی اهمیت شده باشد. بلکه بسیار متضاد با این، رابرتز می گوید: “آنها هنوز مناسب و قدرتمند هستند. آنها در کنار وسایل دیجیتال در تکثیر پیام های بصری که به سرعت به دستگاه های ما تحویل می شوند، هر کجا که باشیم، وجود دارند. این باعث شده برخی احساس کنند می توانند در رویدادهای دنیا بیشتر سرمایه گذاری کنند، بیشتر قادر خواهند بود تا بر روی تغییرات یا بر مناظرات تاثیر بگذارند.
برعکس، استدلال شده است که این بخشی از فرآیند ساده سازی یا تبلیغاتی است، و آن باریک بینی ها و ظرایف لفظی را می توان نادیده گرفت: رابرتز می گوید: “فناوری ممکن است فعالان مردمی را قدرتمند کند، آنها را برای تشکیلات سیاسی، بیشتر مانند یک چالش بداند. اما همچنین منجر به مبارزات انتخاباتی توسط گروه های سیاسی متمرکز شده است که هدف آن قرار دادن افراد در مقابل هم و حتی در برابر سیستم های سیاسی بی ثبات است. ”
برخی از کمپین های سیاسی یک رویکرد شبیه به نام تجاری شرکت ها را اتخاذ کرده اند، که در آن شعار یا نماد یا تصویر ایجاد شده و به طور گسترده ای پذیرفته شد. همانطور که مارگارت کوباژ می گوید: “افراد هویت جمعی را برای حفاظت یا پنهان کردن هویت استفاده می کنند اما تاثیر عینی قابل توجه است. این رویکرد در برزیل با نماد اردک مشهود بود؛ چتر نمایشگر و حضور عینی در اوکوپای مرکزی داشت؛ و تظاهرات جهانی در همبستگی با حملات چارلی ابدو از شعار گرافیکی “من چارلی هستم” استفاده کردند”.
هر نوع قالب یا رسانه، چه تی شرتی که شعار روی آن نوشته شده، پلاکارد باشد یا نماد رفتاری، گرافیک اعتراضی قوی برجسته می شود، زیرا پیام آن توجه را سریعا به خود جلب می کند. همانطور که رابرتز می گوید: ” چه در اعتراضات پرچم بالا نگه داشته شود، پوستر تبلیغاتی در مکان های غیر مجاز روی دیوار نصب شود یا با نگاهی به تلفن دیده شود، پوسترها، بنر ها و نماد رفتاری همه ی شکل های مختصر عینی هستند. آنها باید با سرعت ارتباط برقرار کنند، چشم ها را به سمت خود بکشند، برای تخیل جرقه بزنند ــ و اغلب بسیار هدفمند هستند. ”
در انتهای دیگر این منظر، تظاهراتی وجود دارد که طیف گسترده ای از بیان و تنوع در پیام وجود دارد. مارگارت کوباژ از کارمندان موزه ی طراحی می گوید: “معترضان خشم، شادی و یا ترس خود را از طریق خلق پلاکارد های خاص خود و استفاده از موادی که در دسترس دارند، نشان می دهند”. این رویکرد در تظاهرات اخیر زنان بسیار برجسته بود. ” این هم بسیار زیرکانه است، که هر چیزی که در دسترس دارید و می تواند به عنوان یک پلت فرم برای بیان عقاید سیاسی استفاده شود، را بکار ببرید، و هم می تواند جشنواره ای از پیام های ظریف و رنگارنگ برای طرح پیام های خود و شنیده شدن باشد”.
مارگارت کوباژ می گوید: شایع ترین و برجسته ترین گرافیک در سال های اخیر متعلق به نگاره ای بود که دونالد ترامپ بکار برد. ” مهم نیست که آیا شما از نظر سیاسی فعال هستید یا خیر، اما حتما او را خواهید شناخت و از صفات و ویژگی های رهبری او آگاهی خواهید داشت”. کار متمایز تصویرگر متولد کوبا، ادل رودریگز، پول زیادی را برای او به ارمغان آورد، این را همکارش لوسین رابرتز می گوید. ” زمانی که کودک بود به ایالات متحده آمد، این واقعیتی است که اطلاعات زیادی در مورد کار او به دست می دهد. او با خلاقیتی بی نظیر و پر از ظرافت، تصاویر متعددی از ترامپ، از جمله عکس هایی که برای مجلات تایم، نیویورکر و در اسپیگل را خلق نمود”.
گرافیک برند بریتانیایی “من هم هستم” در رسانه های اجتماعی خیلی سریع پخش شد، و این فقط یک مثال از این است که چگونه تکنولوژی دیجیتال چشم انداز طراحی گرافیک را تغییر داده است. رابرتز می گوید: ” البته که داستان گرافیک و سیاست از سال ۲۰۰۸، تحت تاثیر تکنولوژی جدید است؛ و راه های جدیدی را برای ارتباط دادن افراد و علل، برای جمع آوری و فیلتر کردن داده ها، شناسایی الگوها، پیشگویی مزیت ها و شکل دادن به استراتژی های سیاسی نشان داده است. این، ارتباطات عمومی را به سیاست تبدیل کرده، بر تولید تاثیر گذاشته، پیام های سیاسی ــ و اشکال بصری آن ــ را کنترل کرده و به آنها دسترسی پیدا کرده است. فناوری همچنین طراحی گرافیکی را دموکراتیز کرده است. هرکسی که به یک کامپیوتر یا تلفن هوشمند دسترسی داشته باشد، می تواند با استفاده از عکس و متن “طراحی” کند، و اثر ساخته شده شان را از طریق رسانه های اجتماعی به طور گسترده به اشتراک بگذارد. ”
راهپیمایی های زنان که در اولین روز ریاست جمهوری ترامپ، و یک سال بعد برگزار شد، بخاطر استفاده گسترده ای از پلاکارد ها، بنرها و پوسترها قابل توجه بودند. همانطور که رابرتز اشاره می کند: “در سال ۲۰۱۷، نزدیک به ۴٫۵ میلیون نفر در ۹۱۴ راهپیمایی علیه رفتار ترامپ نسبت به حقوق زنان و اقلیت ها و برخی مسایل دیگر اعتراض کردند. شرکت کنندگان پلاکاردهای دست ساز و عجیب و غریبی که نوشته های خشمگین روی آنها بود در دست داشتند، کلاه های بافتنی صورتی دخترانه پوشیده بودند، که به مباهات ترامپ به برداشتن معافیت از مالیات زنان اشاره داشت. بسیاری از این موارد به وضوح با در نظر گرفتن رسانه های اجتماعی طراحی شده بودند و برخی دیگر حتی از زبان انگلیسی در کشورهای غیر انگلیسی زبان استفاده کردند تا اعتراض را گسترده کنند.”
هر دو آراء گروه محروم شده و به رسمیت شناخته شده از طریق گرافیک در دهه گذشته شنیده شده است. برای لوسین رابرتز، این فقط می تواند یک چیز مفید و خوب برای جامعه باشد: ” حروف و تصویر برای شکل دادن به پیام های سیاسی در سراسر جهان نشان داده می شوند. همانطور که رسانه های سنتی همیشه از هشتگ و الگو استفاده می کنند، واضح است که طراحی گرافیکی برای بدست آوردن رای سیاسی برای همه ی ما ضروری است.”
میلتون گلاسر، طراح برجسته گرافیک، منتقد بحث “تکه هایی که سازنده خود را خشنود می کنند و خشم شان را بیان می کند، اما دید دیگران را تغییر نمی دهد ” بود. مارگارت کوباژ می گوید این حسی است که با آن موافق است:” به لطف تکنولوژی، امروزه طراحی گرافیکی جنبش ها را شکل می دهد و در همان حال به عنوان رسانه ای برای رساندن پیام هایشان فعالیت می کند. با این وجود، هدف ما این است که آثار جمع آوری شده، نقش برجسته ای که طراحی گرافیکی نه تنها در پاسخ به لحظه های سیاسی دارد، نشان دهد، بلکه این نقش را در به چالش کشیدن، تغییر دادن و دیکته کردن آنها نیز اثبات نماید”.
مترجم : ثریا ناظرشاهی