در چین خرید و فروش آثار پیکاسو مانند طلسمی نشکن است، و نمایشگاه های بسیار محبوبی هم در ژاپن و کره وجود دارد. در آثار او چه چیز هست که در آنجا اینچنین رونق دارد؟ ویوین چو به بررسی این موضوع می پردازد.
پابلو پیکاسو در غرب چیزی بیش از یک نام خانوادگی است. استاد اسپانیایی مدتهاست که در شرق مورد ستایش قرار گرفته و چنین گیرایی و محبوبیتی هیچ نشانی از فروکش کردن ندارد. مسافران آسیایی در موزه ها در غرب ازدحام می کنند تا به تحسین و ستایش آثار هنری خلاقانه او بپردازند. در سال های اخیر نقاشی های چند میلیون دلاری این هنرمند با سابقه، در میان کلکسیونر های ثروتمند آسیایی بسیار پرطرفدار بوده است. شهرت هنرمندان غربی دیگر در این بخش از چهان اصلا قابل مقایسه با پیکاسو نیست. راحت بگوییم، پیکاسو کلمه ی مترادف با هنر غرب است.
یکی از آثار پیکاسو در سال ۲۰۱۵ به قیمت ۶۷٫۴ میلیون دلار (۴۸٫۲ میلیون یورو) فروخته شد.
به نظر می رسد رنگ های جسور، پرتره های کوبیستی از چهره های مفهومی و به هم ریخته و ترکیب های تصویری هرج و مرج گونه، با توجه به مفهوم زیبایی های سنتی آسیا، بسیار کم ترسیم و تولید می شود. اما عشق آسیایی ها به پیکاسو به سحطی بسیار شگفت آور و از لحاظ ذهنی گیج کننده ای رسیده است. چرا یک نقاش اسپانیایی که بیش از یک قرن پیش متولد شده است، برای کسانی با چنین پس زمینه های متفاوت فرهنگی جذاب است؟
ممکن است یک شخص، به عنوان یک توضیح راحت و آسان سریعا به ارز پولی بسیار زیاد نقاشی های پیکاسو، بویژه برایی آسیایی های پول شناس اشاره نماید. کلکسیونر های آنجا، به رهبری چینی های بسیار ثروتمند و دیگران از هنگ کنگ و تایوان، اشتهای زیادی برای آثار هنری پیکاسو دارند، به ویژه آنهایی که بیشترین ارزش را در سال های اخیر پیدا کرده اند. مرد زن نما در رداء آبی ( زن نشسته با ردائی آبی)، ۱۹۳۹، به یکی از این مجموعه داران در فروش نیویورک کریستی در سال ۲۰۱۷ به قیمت ۴۵ میلیون دلار (۳۲٫۲ میلیون یورو) فروخته شد. شخص دیگری تابلوی نیم تنه ی یک زن (زنی با دستکشی توری)، (۱۹۳۸) را در فروش نیویورک کریستی در سال ۲۰۱۵ به مبلغ ۶۷٫۴ میلیون دلار (۴۸٫۲ میلیون یورو) خرید. کمی پیشتر، در ۲۰۱۲، گروه دالیان واندا چین باز هم در فروش نیویورک کریستی ۲۸٫۲ میلیون دلار (۲۰٫۲ میلیون یورو) برای تابلو کلود و پالوما (۱۹۵۰) هزینه کرد.
اینکه چگونه آثار استاد مرحوم، زمانی که افتتاحیه گالری artbasel و دیگر گالری ها و مزایده های هنری با هم تداخل دارند، در ماه مارس که ماه هنر در هونگ کونگ می باشد، در صحنه اصلی و مرکزی جای گرفته است، پتانسیل بازار را تایید می کند.
خانه مزایده Sotheby برای اولین بار و برخلاف عمل معمول فروش شاهکارهای غربی در نیویورک و لندن، در تاریخ ۳۱ مارس، تابلوی “خوآن لس پینز (۱۹۲۴) را در فروش شامگاهی خود در هونگ کونگ به نمایش می گذارد.
این مزایده با حراج نمایشگاه فروش خانه مزایده به نام فیس آف: پیکاسو/کوندو همزمان است، که در آن ۲۰ اثر از تابلوهای پیکاسو و آثاری از جورج کوندو را در کنار هم قرار می دهد، از سال ۲۰۱۲ که نمایشگاه مسافرتی از مجموعه “موزه ملی پیکاسو” پاریس که در موزه میراث فرهنگی هونگ کنگ و شانگهای و چنگدو برگزار شد، این بزرگ ترین نمایشگاه آثار پیکاسو در شهر می باشد. هفت عدد از نقاشی های پیکاسو در نمایشگاه از کلکسیون های خصوصی در هونگ کونگ، سرزمین اصلی چین و تایوان قرض گرفته شده اند، از جمله این آثار می توان به موارد زیر اشاره کرد: زنی در کنار پرنده (۱۹۳۹) از بنیاد یاگئو تایوان و زنی با رداء آبی.
دوره ی ارزشمندی
جاناتان وونگ، مدیر بخش دوم گالری ساثبای در هونگ کونگ، می گوید: شور و شوق کلکسیونرهای چینی برای نقاشی های پیکاسو با قیمت های شگفت انگیز از سه تا پنج سال پیش آغاز شد، و پیکاسو نامی است که ارزش مالک شدن را دارد. اثر نام تجاری پیکاسو می تواند پاسخ بازار هنر به کیف های بیرکین[۱۰] باشد، و با توجه به سخنان وونگ، تطبیق پذیری و تنوع آثار خلق شده توسط پیکاسو، از نقاشی ها گرفته تا مجسمه ها و سرامیک ها، به خریداران طیف وسیعی از انتخاب را ارائه می دهد. وونگ می گوید: “صرف از نظر مساله پول، زندگی رنگارنگی که توسط پیکاسو نشان داده شده، باعث می شود چیزی به ذهن خطور کند، اینکه چطور چینی ها زندگی یک هنرمند عالی را عاشقانه و خیالی می سازند. ”
پیکاسو که در سال ۱۸۸۱ متولد شده، نه فقط به عنوان شخصی که دائما تجلیات هنری اش را در دوره های مختلف بازتولید می کند شناخته شده است، بلکه بخاطر روابط عاشقانه ای که با زنان داشته نیز مشهور است. وی از سه زن، چهار فرزند داشت، از جمله اولگا خوخلووا و فرانسوا گیلوت، که همسرانش بودند، و ماری تریز والتر. رابطه عاشقانه اش با عکاس هنرمند دورا مار نیز کاملا مستند شده است.
شیوه زندگی سبکبارانه پیکاسو با برخی دانشمندان مشهور چینی مثل مینگ (نقاش) و تانگ یین (شاعر) (۱۴۴۷-۱۵۲۴)، که بخاطر شعر و نقاشی هایش با جوهر مشهور بود و با سه زن ازدواج کرد، همخوانی داشت. ژانگ داقیان، هنرمند چینی مدرن (۱۸۹۹-۱۹۸۳)، که پیکاسو را در نیس در سال ۱۹۵۶ ملاقات کرد، نیز شخصیت مشابهی داشت. ژانگ یکی از بزرگترین نام های هنر مدرن چینی بود و به همان اندازه شگفت انگیز و پرکار بود. او نه تنها ریشه های نقاشی های منظره ای سنتی چینی را به ارث برده و زبان هنری جدید خود را در نقاشی های جسورانه و جوهرپاش و پرتره های زنان ابداع کرد، بلکه همچنین با بسیاری از زنان رابطه داشت و با چهار زن ازدواج کرده بود.
اما فراتر از جزئیات عاشقانه ی زندگی او، زیبایی شناسی نقاشی های پیکاسو، چیزی است که برای چینی ها بسیار جذاب است ــ بسیار بیشتر از دیگر نام های بزرگ هنر غرب مانند کلود مونه و وینسنت ون گوگ. وونگ می گوید: پرتره های پیکاسو با چین مدرن صحبت کرده و ارتباطی قوی برقرار می کنند، چرا که پرتره نقش مهمی در هنر مدرن و معاصر چینی، به ویژه از سال ۱۹۴۹ ایفا کرده است. او می گوید “هنرمندان سرزمین اصلی چین آموزش دیده بودند که از مدرسه رئالیسم اجتماعی شوروی پیروی کنند، جایی که پرتره ها نقش مهمی در آثار هنرمندان چینی از چن ییفی گرفته تا ژانگ شیائوانگ داشتند. مردم چین، در طول قرن گذشته، به قدردانی و درک پرتره ها عادت کرده اند. ”
اما این تنها عامل نیست، وونگ چنین می گوید. برای مردم چین که با سبک چند فضایی در نقاشی های سنتی از طبیعت بزرگ شده اند، ارتباط برقرار کردن با پرتره های کوبیستی پیکاسو آسان تر است. اسکات والانس و پاول کالدر از دانشکده مهندسی و انفورماتیک از دانشگاه فلیندرز استرالیای جنوبی، در تحقیقات خود در زمینه تصاویر چندبعدی، از شباهت های نقاشی های چشم انداز چینی و کوبیسم یاد می کنند: “نقاشی های چشم انداز چینی حاوی نقاط یا زیر تصاویر متفاوتی است، که به طور یکپارچه با هم پیوند دارند”. در حالی که چند فضایی بودن در طول قرن ها عمیقا در زیبایی شناسی چینی وجود داشته است، معرفی آن (چند فضایی بودن) به دنیای هنر غربی از طریق جنبش هایی مانند کوبیسم به رهبری پیکاسو بعدها انجام شد.
جای تعجب ندارد که پیکاسو در برخی مواقع تحت تأثیرات آسیایی خاصی قرار داشته باشد. رویارویی او با هنر آسیایی احتمالا پیش از ملاقات بسیار تبلیغاتی اش با ژانگ بود. ماسایوکی تاناکا، استاد تاریخ هنر در دانشگاه هنر موساشینو در توکیو، ژاپن می گوید: پیکاسو ارتباط خود را با هنر آسیایی به تارو اوکاموتو، هنرمند ژاپنی، هنگامی نشان داد که اوکاموتو از استودیوی هنرمند اسپانیایی در والاوریس در اوایل دهه ۱۹۵۰ بازدید کرد. اوکاموتو بسیار زیاد تحت تاثیر پیکاسو بود، و یکی از معروف ترین آثار او، افسانه فردا، در واقع پاسخ او به گورنیکا پیکاسو است، که هر دو به عنوان نمایندگان هنری وحشت از جنگ می باشند.
او می گوید: “پیکاسو به اوکوماتو گفت که دارای چندین قطعه ی چوبی از نقاشی های ژاپنی است، و اینکه آنها صیقل داده شده نیستند، اما از انواع اولیه و اصلی هستند”.
” برای پیکاسو “نخستین” به معنای چیزی غیر فرهنگی و پرورش نیافته نیست، بلکه این شیوه دیگری از نمایش نسبت به سبک سنتی غرب بر اساس ادراک و توصیف دقیق واقع بینانه است. سنت آسیایی نمایش دادن با سبک غربی متفاوت است، و اینکه ادراکی نیست بلکه بیشتر مفهومی است. به این معنا، روش پیکاسو برای بیان چیزی برای مردم آسیا آشنا است. همچنین شما می توانید همانطور که پیکاسو توانست، امروزه شیوه های بیان مانگا (Manga) را بیابید”.
یک احساس آسیایی
در حالی که عشق مردم چین به پیکاسو پدیده جدیدی است، به نظر می رسد میعادگاه پیکاسو با ژاپن به زمانی بسیار پیش از این باز می گردد. پروفسور تاناکا میگوید که کتاب هایی در مورد پیکاسو اولین بار در ژاپن در دهه ۱۹۲۰ چاپ شد و یکی از اولین نمایشگاه های هنری غربی پس از جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۵۱، آثار پیکاسو بود. طبق گفته پروفسور تاناکا، بسیاری از شرکت های ژاپنی نیز در دهه ۱۹۸۰ نقاشی های پیکاسو را به دست آوردند. وی گفت: “اما بسیاری از آنها در دهه ۹۰ میلادی زمانی که اقتصاد ژاپن سقوط کرد، فروخته شد.” او می گوید نقاشی های او هنوز هم در موزه هنر پولا در هاکونه یافت می شود، که یک موزه خصوصی است، و دارای کلکسیونی بسیار غنی است.
موزه پیکاسو در بارسلونا نخستین بار مجموعه ای از ۶۰ اثر پیکاسو را در سال ۱۹۶۴ برای نمایشگاه پیکاسو در موزه ملی هنر مدرن توکیو و کیوتو و همچنین موزه هنر استانی در ناگویا به ژاپن قرض داد. در دهه های بعد، موزه پیکاسو، آثاری از او را برای نمایش دادن به ژاپن قرض داد، از جمله نمایشگاه دنیای کودکان از پیکاسو که در سال ۲۰۰۰ در موزه ملی هنر غربی در یونیو پارک، توکیو برگذار شد، و پروفسور تاناکا موزه دار بود. نمایشگاه بیش از ۳۰۰،۰۰۰ بازدید کننده را به خود جذب کرد.
رد پایی از هنر پیکاسو را در کره جنوبی نیز می توان دید. در سال ۲۰۱۳ و ۲۰۱۴، بنیاد پیکاسو نمایشگاه پیکاسو را از مالاگا، مطلق پیکاسو به اینچئون، سئول، دائگو و سووون به ارمغان آورد، که در آن ۲۲۶ اثر استاد اسپانیایی و ۱۰۰ عکس از این هنرمند که توسط خوان گینس گرفته شده بود به بیش از ۳۰۰ هزار بازدید کننده نشان داده شد.
موزه پیکاسو، بارسلونا، همچنین افزایش چشمگیر بازدیدکنندگان آسیایی، به ویژه کره جنوبی را گزارش کرد. موزه بارسلونا گفت که ۳۸۵۹۱ بازدید کننده از کره جنوبی، ۳۴۰۱۱ چینی و ۳۰۶۶۲ ژاپنی داشت، که باعث شد از رتبه پانزدهم به رتبه هفتم در رتبه بندی موزه ها صعود کند. اپراتورهای تور نیز ۱۰۰،۰۰۰ بازدید کننده آسیایی را به موزه آورده اند.
خوزه ماریا لونا آگیلار، مدیر بنیاد پیکاسو می گوید: ” دنیای جهانی و یکپارچه به معنای این است که ارزش های غربی در آسیا تلفیق می شوند و این بخش مهمی از فرهنگ امروز است. پیکاسو، به عنوان بالاترین حالت تجسم آزادی خلاق، در جامعه امروز به عنوان یکی از محبوب ترین و ستایش شده ترین شخصیت ها مورد تحسین قرار گرفته است. سبک زندگی سبکسرانه و بیان زندگی اش در آثارش، در واقع آن را به مرجعی برای یک زندگی آزادانه تر تبدیل می سازد.”
مترجم : ثریا ناظرشاهی